Enterotoksemija, izvor Ljubiša Petrović, MŠK

Ljubisa Petrovic
ENTEROTOKSEMIJA KOZA Zbog aktuelnosti problematike , otežane dijagnostike i uglavnom smrtnog ishoda obolele koze , podsetit ću vas još jednom na ovu vrstu bolesti , odnosno INTOKSIKACIJE ( otrovanja ) . Uzročnik je CLOSTRIDIM PERFIGENS koji se nalazi u prašini , tlu , na biljkama i u probavnom traktu ljudi i životinja , čineći tzv. benignu tj. bezopasnu crevnu floru . Preko izmeta uzročnik dolazi u vodu , zemlju , vazduh a u organizam se unosi pasivno . Postoji šest antigenih tipova Cl. perfigensa označenih abecednim redom od A do F . Svima njima je zajedničko lučenje u spoljnu sredinu belančevinastih otrovnih supstanci zvanih EGZOTOKSINI kojih je opisano cca 17 , ali se smatrada su u patogenezi bolesti uključena samo četiri toksina . Kod enteroksemije koza uzročnik je Cl. perfigens tip D . Javlja se kod svih kategorija koza . Bolest nastaje kod prejedanja mlekom ili drugim hranivima .Bujna zelena paša i visok sadržaj ugljikohidrata u obroku također pogoduje nastanku oboljenja . Nenaviknuta životinja ne može u potpunosti probaviti veću količinu koncentrata i u creva prelazi značajna količina skroba u obliku sitnih zrnaca . Na tom supstratu logaritamskim se umnožavanjem namnoži Cl. perfigens koji onda proporcionalno svome broju stvara i toksin . Toksin se resorbira u krv i vrlo brzo počinje delovati na različite organe i kod koze može izazvati uginuće u roku od dva sata . Toksini su normalni produkti rasta Cl. perfigensa i po svojoj su hemijskoj strukturi belančevine pa u organizmu izazivaju stvaranje antitela , kojima se organizam štiti od nastalih toksina . U toksikološkom smislu spadaju u grupu NAJOTROVNIJIH ČOVEKU POZNATIH SUPSTANCI , čija smrtonosna doza se izražava u NANOGRAMIMA 1/1 000 000 000 gr . Znači uzrok intoksikacije je kad se u crevima koze stvore povojlni uslovi za njihovo razmnožavanje i produkciju toksina .Povoljni uslovi su kao što smo već napomenuli prezderavanje , nagli prelazak sa jedne vrste hrane na drugu , stres , plesniva i onečišćena hrana , smrznuta hrana , loši ambijentalni uslovi itd . Intoksikacija odnosno oboljenje se manifestuje vodnjikavim prolivom sa ili bez primesa krvi , grčevima , slepilom , nervnim simptomima , krivljenje glave , škrgutanje zubima , veslanje nogama , potpuni izostanak apetita n nepreživanje te pred kraj koma i uginuće . Istorija ili opis bolesti , klinička slika i vrlo specifičan obdukcioni nalaz mogu da pobude sumnju na oboljenje . NA SLIKAMA U PRILOGU PRI OBDUKCIJI JASNO SE VIDE DELOVI CREVA TAMNOLJUBIČASTE BOJE SA INICIRANIM KRVNIM SUDOVIMA GDE JE BILO ISPOLJENO DELOVANJE UZROČNIKA I TOKSINA . Znači prikazan je školski primer upale creva kod enteroksemije Tačna dijagnoza se postavlja laboratorijskom izolacijom i identifikacijom uzročnika i toksina u crevnom sadržaju .Veterinari su osposobljeni da uzmu potreban materijal za analizu i pošalju ga u nadležni Institut na ispitivanje . LEČENJE klostridijskih enteritisa je BEZUSPEŠNO jer odgovarajućom antibiotskom terapijom smanjujemo samo broj uzročnika a ne delujemo na izlučene toksine . Znači osnovni uzrok pojave enteroksemije su GREŠKE U ISHRANI I TEHNOLOGIJI . Pravilnom ishranom i uslovima držanja koza smanjujemo rizik pojave bolesti , dok ga vakcinacijom SVODIMO NA MINIMUM . U Srbiji se proizvode dve vrste vakcina i to POLIOVIN Vet. zavoda Subotica i KVENTODIZ Vet. zavoda Zemun , koji nije prisutan na tržištu .Iako u uputstvu proizvođača piše da se koza prvi put vakciniše pa revakciniše i nakon toga svake godine po jedanput , na osnovu najnovijih naučnih i praktičnih iskustva u BEOCAPRI DOO sam propisao sledeći PROGRAM VAKCINACIJE : PRVO vakcinisanje nakon prve trećine graviditeta , DRUGO vakcinisanje u zadnjoj trećini graviditeta , ali najmanje dve sedmice pre poroda , TREĆA vakcinacija u životnoj dobi od 6 sdmica , ČETVRTA vakcinacija u životnoj dobi od 6 meseci ,PETA vakcinacija u životnoj dobi od 1 godine . Također je preporuka da koze za proizvodnju mleka koje se hrane većim količinama koncentrata uz navedeni raspored vakcinisanja treba svakako dodatno vakcinisati cca mesec dana pre početka intenzivne prehrane . JARČEVI se do godinu dana trebaju vakcinisati po programu , a nakon toga dva puta godišnje i to : mesec dana pre početka pripreme za sezonu mrkanja i cca 6 meseci nakon prve vakcinacije